Belçika’da hükûmetin genel politikası, yaşlanan nüfus nedeniyle vatandaşların daha uzun süre çalışmasını sağlamak. Bu nedenle önümüzdeki yıldan itibaren emeklilik sistemi değişiyor. Yeni sistemle emeklilik yaşı sonrası çalışanlar için maaş artışı (bonus), erken emekli olanlar içinse maaş kesintisi (Malus) sistemi uygulanacak.
Erken emeklilik düzenlemesinin 2027’de, bonus ve malus sisteminin ise 2026’da yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Emeklilik reformu çalışanları, serbest meslek sahiplerini ve kamu görevlilerini kapsıyor. Ancak öğretmenler, pilotlar, hava trafik kontrolörleri, polis ve itfaiyeciler için bazı istisnalar öngörülüyor.
Emeklilik yaşı ve erken emeklilik koşulları
Yasal emeklilik yaşı şu anda 66 ve 2030’da 67’ye çıkacak. Yine de 60 yaşından itibaren erken emekli olmak mümkün. Ancak bu durumda, kişinin emekli olmak istediği yaşa göre 42 ile 44 yıl arasında bir kariyer süresine sahip olması gerekiyor. Reform bu süreleri değiştirmiyor.
2027’den itibaren bir yılın emeklilik hesabına katılması için en az 156 gün (önceden 104’tü) çalışılmış ya da eşdeğer kabul edilen güne sahip olması gerekecek. Bu eşdeğer günler; işsizlik yardımı alınan süreler, hastalık veya malullük izinleri, bakım izinleri, engellilik ya da iş kazası nedeniyle çalışamama süreleri, doğum, annelik, babalık, ebeveynlik izinleri ve süreli çalışma kesintilerini (crédit-temps) kapsıyor. Detaylar Federal Emeklilik Servisi’nin sitesinde yer alıyor.
Bunun dışında, 2027’den itibaren başka bir erken emeklilik seçeneği de olacak. 60 yaşında emekli olmak için malus uygulanmadan 42 yıl boyunca her yıl 234 gün fiilen çalışılmış olması gerekecek. Bu, 18 yaşında çalışmaya başlayıp en az %75 oranında süreli çalışarak kesintisiz 42 yıl çalışanları kapsıyor. Bunun için sadece geçici işsizlik “fiili çalışma” olarak kabul ediliyor.
Kişisel çalışma günlerinizi öğrenmek için Mypension.be sitesine girerek yıllık emeklilik dökümünüzü kontrol edebilirsiniz.
Bonus emeklilik sistemi nasıl işleyecek?
Bonus, yasal emeklilik yaşı olan 66’nın (2030’dan sonra 67) ardından çalışmaya devam eden kişilere uygulanacak. Ancak bunun için iki koşul var: En az 35 yıl boyunca her yıl 156 gün çalışılmış olması ve toplamda en az 7.020 gün fiilen çalışılmış olması.
Bu uygulamada kısa ya da uzun süreli hastalık izinleri “çalışılmış gün” sayılmıyor. Yani 35 yıl boyunca sadece yarı zamanlı çalışmış olmak yetmiyor. Bazı yıllarda yarı zamanlının üstüne çıkmak ya da askerlik, geçici işsizlik, bakım izinleri gibi dönemlerle bu sürelere katkıda bulunmak gerekiyor.
Bakım izinlerine örnek olarak; doğum, babalık, ebeveyn, emzirme, evlat edinme, misafir ebeveynlik, palyatif bakım için ayrılan süreler, engelli çocuğa bakım ve işten uzaklaştırma dönemleri gösterilebilir. Bu izin türleri de ayrı bir reformla yeniden düzenlenecek.
Bu iki koşulu yerine getirenler, çalıştıkları her ekstra yıl için emekli maaşlarına %2 oranında bonus alacak. Örneğin, aylık emekli maaşı 2 bin euro olan bir kişi 67 yaşında emekli olursa, maaşı 2 bin 40 euroya çıkar. 68 yaşında emekli olursa, maaşı 2 bin 80 euroya yükselir.
Bonus oranı doğum yılına göre değişiyor:
- 1962 ve öncesinde doğanlar: %2 bonus
- 1963–1972 arası doğanlar: 2030’dan sonra %4 bonus
- 1973 sonrası doğanlar: 2030’dan sonra %5 bonus
Malus nedir?
Malus, bonusun tersine işliyor. 66 yaşından önce emekli olanlara uygulanabiliyor. 42–44 yıl boyunca yılda 156 gün çalışmış olsalar bile, eğer 35 yıl boyunca toplamda 7.020 gün ve yılda 156 gün çalışmamışlarsa maaşlarında kesinti yapılabilecek.
Malus sisteminde de, tıpkı bonus sisteminde olduğu gibi, yıllık 156 gün hesaplamasına bakım izni türleri (annelik, palyatif bakım, doğum, ebeveynlik, süreli izin vb.), askerlik ve geçici işsizlik süreleri dâhil ediliyor. Ancak hastalık izinleri bu hesaba katılmıyor. Uzun süreli hastalık geçirenler için hükûmet, bu durumun olumsuz etkisini azaltacak önlemler öngörüyor, ancak bu konudaki ayrıntılar henüz açıklanmadı.
Yine de 35 yıl yarı zamanlı (günde 156 gün üzerinden 5.460 gün) ya da 44 yıl yarı zamanlı (6.864 gün) çalışmış olmak bu iki koşulu karşılamak için yeterli değil. Daha uzun süre tam zamanlı çalışmış olmak veya yarı zamanlı çalışmayı yukarıda sayılan bakım izinleriyle desteklemek gerekiyor.
Federal Emeklilik Servisi’nin yıllık ortalama hesaplamalarına göre:
- 63, 64 veya 65 yaşında erken emekli olmak isteyenlerin en az 42 yıllık kariyere sahip olması gerekiyor. Emekli maaşında kesinti olmaması için bu yılların her birinde ortalama 167,1 gün fiilen çalışılmış olması şart (hastalık izinleri hariç).
- 61 veya 62 yaşında erken emeklilik için 43 yıllık kariyer gerekiyor. Emekli maaşının azalmasını önlemek için yıllık ortalama 163,3 gün fiili çalışma yapılmış olmalı.
- 60 yaşında erken emekli olmak isteyenlerin ise 44 yıllık bir kariyeri tamamlamış olması lazım. Bu durumda da yıllık ortalama en az 159,5 gün fiilen çalışılmış olmalı ki emekli maaşında düşüş olmasın.
Malusun etkisi ne olacak?
Eğer yasal emeklilik yaşından önce emekli olur ve yukarıdaki iki şartı (156 gün/yıl ve toplam 7.020 gün) karşılamazsanız, maaşınızdan yıllık %2 oranında kesinti yapılacak. Örneğin, aylık emekli maaşınız 2 bin euro ise ve 2027’de 65 yaşında emekli olursanız, maaşınız 1.960 euroya düşecek. 2026’da 64 yaşında emekli olursanız, maaşınız 1.920 euro olacak.
Malus oranı da doğum yılına göre artıyor:
- 1961–1965 arası doğanlar: 66 yaşına ulaşmadan her erken yıl için %2 kesinti (2030’dan sonra 67)
- 1966–1974 arası doğanlar: 67 yaşından önce her yıl için %4 kesinti
- 1975 sonrası doğanlar: 67 yaşından önce her yıl için %5 kesinti
Bu kesintiden kaçınmak için, yasal emeklilik yaşına kadar çalışmak gerekiyor. Ancak birkaç gün eksikse, emeklilik başvurusu ertelenip eksik günler tamamlanarak malus azaltılabiliyor. Güncel bilgilere reform web sitesi olan reformedespensions.be adresinden ulaşılabilirsiniz.
©Sonhaber.eu
